Każdy, kto odwiedza Kambodżę i zamierza zwiedzić coś więcej niż ruiny Angkor Watt-u trafi w końcu do Phnom Penh, stolicy tego kraju. Ponieważ sieć dróg w Kambodży jest w stanie szeroko pojętego rozwoju lub renowacji, wszystkie drogi prowadzą właściwie do Phnom Penh. Będąc w stolicy, jednym z obowiązkowych punktów, które należy odwiedzić jest pewna szkoła… 36 lat temu, jak to w typowej szkole, uczniowie pilnie siedzieli w ławkach, a maturzyści przygotowywali się pewnie do nadchodzących egzaminów… Tamtego roku przysłowiowe kasztany (a raczej frangipani) jednak nie zakwitły… W 1975 roku, osłabionej niestabilnością regionu Kambodży, komunistyczna partia Czerwonych Khmerów z liderem Pol Pot-em przejęła władzę w kraju. W imię chorej ideologii, postanowili oni zniszczyć całą cywilizację, sprowadzić społeczeństwo do ‘rolniczego poziomu’. Rok zero. Szkoły zamknięto, drogi zburzono, religię zakazano, walutę i własność prywatną obalono. Ludność miejską wywieziono do pracy w polu, gdzie wielu zginęło z głodu i wycieńczenia. Elity kraju bestialsko wymordowano.
Tę samą szkołę średnią, w której kiedyś młodzieńczy gwar wypełniał dziedziniec, zamieniono w centrum eksterminacji. Przywiezieni tu ludzie, jako ‘wrodzy narodu’ zostali więzieni, torturowani, po czym wywożeni i zabijani na licznych ‘polach śmierci’.
Dziś, Tulon Sleng, S21, nie jest już szkołą. Dziś jest to muzeum ludobójstwa, znane inczej jako ‘wzgórze martwych drzew’. Dowodem na to co się stało są setki czarno-białych zdjęć, twarze, twarze, twarze, wypełniające szkolne klasy. Miejsce to pozostawiono w prawie takim stanie, jakim zastała je Wietnamska armia, która wkroczyła do Kambodży w 1978 roku…
Choeung Ek – pola zagłady na obrzeżach Phnom Penh. Wejście i masowe groby.
Stupa wypełniona ludzkimi szczątkami na polach zagłady w Choeung Ek.
Tuol Sleng, S21.
Szacuje się, że w latach reżimu Czerwonych Khmerów, zginęło 1.7 mln ludzi (21% populacji kraju). Procesy liderów ciągną się w nieskończoność. Lider partii Pol Pot nigdy nie został osądzony przed trybunałem międzynarodowym. Zmarł w 1998 roku.
Na terenie Kambodży odkryto ponad 300 miejsc zagłady. Ofiary transportowano w odległe miejsca. 
Klasy szkolne podzielono na mikroskopijne cele.
Na szkolnych tablicach nadal widnieją zapisy z ostatniej lekcji.
Impresje artysty w Muzeum Ludobójstwa Tuol Sleng, S21.
Dzisiejsza Kambodża. W drodze do szkoły. Battambang, 2011.
Oficjalna strona Muzeum Ludobójstwa Tuol Sleng, S21, http://www.tuolsleng.com/
Cambodian Genocite Program, Yale University, http://www.yale.edu/cgp/
Link do historycznego reportażu qustralijskiego dziennikarza Johna Pilgera “Year Zero: The Silent Death of Cambodia”
Pełna wersja: http://www.informationclearinghouse.info/article13769.htm
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz